بسم الله الرحمن الرحیم

عَسىَ‏ رَبُّکُم أَن یَرْحَمَکم وَ إِنْ عُدتُم عُدْنَا  وَ جَعَلْنَا جَهَنَّمَ لِلْکَافِرِینَ حَصِیرًا(إسراء/8)

ترجمه آیه: امید است که پروردگارتان شما را رحمت کند، و [لى‏] اگر [به گناه‏] بازگردید [ما نیز به کیفر شما] بازمى‏گردیم، و دوزخ را براى کافران زندان قرار دادیم.

  1. این آیه در ادامه آیات قبل و مربوط به یهودیان و قوم بنی اسرائیل است با این تفاوت که با استفاده از صنعت التفات از مخاطب قرار دادن مستقیم قوم بنی اسرائیل به مخاطب قرار دادن پیامبر اسلام ص تغییر دیده شده و در نتیجه معنی آیه اینطور می شود: ای پیامبر به یهودیان ساکن در مدینه و اطراف آن بگو امید است که ... صنعت التفات در این آیه مفید تهدید است. هرچند ظاهر ابتدای آیه دلالت بر عدم تهدید دارد و در ادامه لحن آیه به تهدید تبدیل می شود ولی خود التفات را می توان دلیل خوبی بر تهدیدآمیز بودن کل آیه دانست. شیخ طوسی مخاطب این آیه و دو آیه بعدی را بی تردید شخص پیامبر اسلام دانسته است. (شیخ طوسی، التبیان فی تفسیر القرآن، ج‏6، ص: 452) و تفسیر انوار درخشان نیز مؤید این استنباط است. (حسینی همدانی، انوار درخشان، ج‏10، ص: 25)
  2. این آیه بیانگر قاعده و سنت دیگری از سوی خداوند است و آن اینکه عزت و ذلت در دست خداوند است و او بر اساس یک اصل ثابت و قابل پیش بینی، جمعی را عزیز و یا ذلیل و خوار می کند. جوامع اگر مسیر عدالت، رحم و اخلاق حسنه را انتخاب کنند عزت می یابند و اگر مسیر ظلم، بی رحمی و بد اخلاقی را برگزینند ذلت و خواری سرنوشت آنها را رقم خواهد زد. "مَن لا یَرحم لا یُرحَم" یعنی کسی که رحم نکند مورد رحمت قرار نخواهد گرفت.  
  3. نکته سوم در این آیه این است که امکان تحقق رحم از سوی خداوند منوط به توبه است. یعنی خداوند به دلیل فساد بزرگ اول توسط قوم بنی اسرائیل، خواری و ذلت اول را بر آنها حاکم می سازد ولی به دلیل اصلاح عزت را به آنها برمی گرداند ولی با فاصله دویست سال و اندی مجددا ظلم و فساد و بی رحمی آنچنان بر قوم بنی اسرائیل حاکم می شود که خداوند بار دوم آنها را به خاک مذلت می نشاند. حال در این آیه به صراحت می فرماید شما توبه کنید و ترحم کنید چه بسا خداوند هم بر شما رحم کند ولی اگر به فساد و بی رحمی برگردید خداوند نیز همچنان ذلت را برای شما برمی گرداند.
  4. این قانون بر همه جوامع در تمام زمانها دلالت دارد ولی دلالت آن بر یهودیان بی تردید است و طبق روایات معصومین در آخرالزمان نیز این قانون حکومت خواهد کرد و امام زمان حکومت های ظالم و فاسد را که گرایش به سفیانی خواهند داشت ذلیل خواهد کرد. همچنین دلالت این قانون بر اسرائیل امروز که بسیار ظالمتر، بی رحمتر و فاسدتر از قوم بنی اسرائیل می باشد بی تردید است و معتقدیم که این کشور غاصب به زودی ذلت و خواری را به دست مسلمانان خواهد چشید.
  5. در زمان پیامبر اسلام این آیه محقق شد و یهودیان برای بار سوم ظلم و فساد کردند وحتی تصمیم به قتل پیامبر خدا گرفتند و برای بار سوم و اینبار توسط مسلمانان به خاک مذلت نشستند. مردان قبیله بنی قریظه کشته شدند و بنی نظیر از خانه و کاشانه خود تبعید شدند و مقرر گردید که بقیه یهودیان برای مسلمانان جزیه بپردازند. یُعْطُوا الْجِزْیَةَ عَنْ یَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ (توبه/ 29) این آیه هم بر پرداخت جزیه و هم بر ذلیل شدن یهودیان مدینه دلالت دارد.
  6. طبق این آیه و دلالت صفت حصیر در باره جهنم که به معنی محاصره شدن است معلوم می شود که آثار فساد و ظلم در جامعه، مختص دنیا نیست بلکه ظالم و فاسد در آخرت گرفتار جهنم خواهد بود و از آتش دوزخ هیچ خلاصی هم نخواهد داشت.  
  7. با مطالعه تاریخ یهود گاهی ممکن است به ذهن فردی خطور کند که با توجه به اتفاقات عجیب و غریبی که برای این قوم افتاده است و حتی برخی از آنها معجزه از سوی پیامبر خدا حضرت موسی و با حضرت داود و سلیمان و غیره بوده است خطاها و تنبیه های مربوط به این قوم استثنائات هستند و تاریخ یهود قابل عبرت گرفتن نیست و باید آن تاریخ را به عنوان یک اتفاق استثنائی و خارج از روال عادی بررسی کرد ولی این آیه و آیات بسیار دیگر دلالت بر این دارند که خداوند با همه انسانها و جوامع بر اساس قواعد و سنن الهی برخورد نموده است و می تواند تاریخ همیشه و در باره همه عبرت آموز باشد. در حدیثی از پیامبر عظیم الشان اسلام ص نقل شده است که هر آنچه بر قوم بنی اسرائیل رخ داده است تابع النعل بالنعل در باره امت ایشان نیز رخ خواهد دارد.