دنیا و آخرت بدون تلاش و تحمل سختی به دست نمی آید
1- کبد به معنی رنج، مشقت،سختی و خستگی است و بعد از دو قسم که در آیات قبل آمده است خداوند از یک سنّت قطعی الهی خبر می‌دهد که خلقت انسان در رنج و مشقت است.
2- این آیه در مقام دلداری از نبی‌اکرم(ص) است که در راه اسلام بسیار رنج کشیده است. وقتی همه گرفتار یک بلا شوند قابل تحمل‌تر خواهد بود. (البلیّه اذا عمّت طابت، بلا وقتی عمومی می‌شود گوارا می‌گردد.) و خداوند می فرماید ای پیامبر تنها شما در رنج نیستی و دنیا همین است که همه در رنجند. البته کاربرد این آیه فراتر از نبی‌اکرم (ص) می‌باشد و برای همه بشریت دلداری می‌دهد.
3- هر چند انسان هر نعمتی را که مطالبه می کند دوست دارد آسان و بدون رنج به دست آید ولی در این دنیا هیچ نعمتی بدون تحمل رنج، زحمت، ناملایمات و یا غم و اندوه حاصل نمی‌شود. تمام شئون زندگی انسان در این جهان با رنج و درد و زحمت و غم و اندوه احاطه شده است.
4- انسان به دنبال آخرت باشد یا به دنبال دنیا و رفاه و آسایش و یا در پی کسب علم و دانش باشد در هر صورت رسیدن به این اهداف نیازمند تلاش، تحمل درد و رنج و سختی و مشقت است. انسانهایی که این سنت قطعی الهی را درست درک کرده‌اند و رنج و تعب را در این جهان به جان می‌خرند و همیشه برای جهاد آماده هستند به هدف خود می‌رسند و آنها که تحمل مشقت ندارند نه در این دنیا و نه در آخرت به سعادت نخواهند رسید.
5- این آیه در ضمن پیامی به کسانی دارد که در این دنیا به دنبال رفاه و آسایش هستند و هدف خود را رسیدن به آن قرار داده‌اند و می‌خواهد به صراحت بگوید که چنین هدفی انحرافی و خطاست. دنیا محل تحمل سختی است و تنها آخرت است که محل آسایش و آرامش ابدی می‌باشد و باید برای زندگی با مشقت در تمام عمر آماده باشیم. در یک حدیث قدسی خداوند به پیامبرش می‌فرماید: مردم در دنیا به دنبال راحتی و آسایش هستند در حالی که من آن را در بهشت قرار داده‌ام.
محمد مهدی