بسم الله الرحمن الرحیم
فإِذَا جَاءَتْهُمُ الْحَسَنَةُ قَالُوا لَنَا هَذِهِ وَإِنْ تُصِبْهُمْ سَیِّئَةٌ یَطَّیَّرُوا بِمُوسَى وَمَنْ مَعَهُ أَلا إِنَّمَا طَائِرُهُمْ عِنْدَ اللَّهِ وَلَکِنَّ أَکْثَرَهُمْ لا یَعْلَمُونَ (اعراف/131)
ترجمه آیه: اما وقتی که نیکی به آنها رسید می گفتند این به خاطر (لیاقت) خود ماست ولی موقعی که بدی به آنها می رسید به بدقدمی موسی و همراهانش نسبت می دادند. آگاه باشید تمام شومی ها نزد خداست اما اکثر آنها نمی دانند.
1. کلمه یَطَّیَّرُوا از تَطَیُّر و آن از طیر به معنی پرنده مشتق است و معنی تطیّر فال بد زدن است که ریشه در فرهنگ باستانی داردکه در بین مردم پرندگانی چون جغد و کلاغ به فال بد گرفته می شدند.
2. این آیه مربوط به گشایش و فراوانی پس از قحطی است که برای قوم فرعون چند بار پیش آمده بود. قبطیان در مصر باستان اکثراً با فرعون نسبت خویشاوندی داشتند و در قرآن قوم فرعون خوانده شده اند.
3. فال بد غلط و خرافات است و حوادث بد را به دیگران نسبت دادن صحیح نیست. امام صادق (ع) می فرمایند: فال بد به همان اندازه اثر دارد که می پذیری. اگر سبک بپنداری کم اثر خواهد بود و اگر محکم بگیری آثار شومی خواهد داشت و اگر هیچ اعتنایی نکنی اثری نخواهد داشت ( یعنی از حقیقت برخوردار نیست.
4. در این آیه با شیوه ای بسیار زیبا عواملی که باعث می شود جامعه ای به خرافات معتقد شوند را برشمرده است. اولین عامل این است که جوامع ثروت و رفاه و فراوانی را حق طبیعی خود بدانند و وقتی به آنها دسترسی پیدا نکردند و یا از دست دادند آن را غیرطبیعی و متاثر از عوامل ناشناخته ای مثل بدشانسی، بدقدمی و امثالهم بدانند.
عامل دوم عدم ایمان به خداوند و سنن قطعی اوست چون اگر شخصی به خداوند ایمان داشته باشد وقتی تمام عوامل را جمع کرد و خودش در انجام وظیفه کوتاهی نکرد ولی به نتیجه نرسید می داند که حتماً در این امر یک آزمایش الهی وجود دارد.
5. سرنوشت بد و بدشومی در نزد خداوند فقط عذاب آخرت است و دارایی و نداری از مال دنیا به تنهایی نشان دهنده چیزی نیست.
6. همیشه دنیاپرستان عامل بدبختی خود را انبیاء و صالحین و انسان های مومن می دانند و این نشان دهنده بغض و کینه ای است که نسبت به آنها در دل دارند.
