بسم الله الرحمن الرحیم

قَالَ اهْبِطَا مِنْهَا جَمِیعَا  بَعْضُکُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ  فَإِمَّا یَأْتِیَنَّکُم مِّنی هُدًى فَمَنِ اتَّبَعَ هُدَاىَ فَلَا یَضِلُّ وَ لَا یَشْقَى‏ (طه/123)

ترجمه آیه: خداوند فرمود: «همگى از آن [مقام‏] فرود آیید، در حالى که بعضى از شما دشمن بعضى دیگر است، پس اگر براى شما از جانب من رهنمودى رسد، هر کس از هدایتم پیروى کند نه گمراه مى‏شود و نه تیره‏بخت.»

1.       هبوط تنزّل است و حضرت آدم و حوا از بهشتی که هیچگونه عیب و نقصى در او نبود و هیچگونه بلا و مصیبتى نداشت (خداوند به آدم و حوا فرمود که در آن گرسنگی، تشنگی، عریان بودن، گرما و سرما وجود ندارد)  به این دنیا نزول کردند. به دنیایی که دار محنت و بلا است و خود انسان و تمام نعمت هایش همه فانی هستند و دروازه ورود آن برای همه رحم، دروازه خارج شدنش قبر است.

2.      بی شک جایی که آدم و حوا در آنجا بودند بهشت خلد نبوده است چون آدم و حوا به دلیل یک خطا از آنجا اخراج شدند. ولی این دنیا هم نبوده است و نعمت هایی فراوان تر و سختی هایی کمتر از این دنیا داشته است. شاید همین برخورداری خود امتحانی الهی بوده است چون شکر کردن به دلیل داشتن نعمت، سخت تر از صبر کردن به نداشتن و محرومیت از نعمت ها می باشد.

3.     همانطوری که حضور حضرت آدم و حوا در بهشت به مصلحت آنها بوده است، اخراج آنها از بهشت بعد از خوردن میوه ممنوعه نیز حتما به مصلحت آدم و نسل بشر بوده است. انسان باید با تمام وجود متوجه می شد که اگر شکر نعمت نکند از دست دادن نعمت حتمی است.

4.     لحن این آیه طوری است که توجه انسان را به خود جلب می کند. مثل این است که مادری بسیار دلسوز فرزند خود را به سفری سخت روانه می کند و چون نگران اوست به او سفارشاتی دارد. خداوند به انسان حین هبوط سفارش می کند که اولا بدان که هیچ موجودی در دنیا قابل اعتماد نیست و می تواند تو را از مسیرت منحرف سازد و دوم اینکه به هدایت خداوند از طریق انبیا دقت کن و من عده ای را برای هدایت شما می فرستم فقط کسانی که از آنها تبعیت کنند به سعادت دنیا و آخرت می رسند.

5.     منظور از دشمنی و عداوت دشمنی انسان ها و ابلیس است یعنی دشمن انسان هم انسان و هم جن است و تنها ابلیس دشمن انسان نیست. اولین انسان ها یعنی فرزندان حضرت آدم، هابیل و قابیل، با هم دشمنی کردند و نشان دادند که حتی  برادر هم می تواند غیر قابل اعتماد باشد.

6.     حکم حضرت آدم و فرزندان و ذریه اش در بسیاری از امور یکی است. سجده بر آدم، سجده بر نوع بشر است و خطای آدم، خطای همه انسان هاست و هبوط آدم هبوط ذریه اش می باشد. ما انسان ها محکوم به برخی از احکام حضرت آدم هستیم و بدانیم که هرکدام ما اگر در شرایط حضرت آدم بودیم متفاوت از او رفتار نمی کردیم. تنها انسان های کامل مثل حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی(ص) و انبیا عظام و اولواالعزم که مرتبه ای بالاتر از حضرت آدم دارند از این امر استثناء می باشند.