بسم الله الرحمن الرحیم

وَ إِنىّ‏ لَغَفَّارٌ لِّمَن تَابَ وَ ءَامَنَ وَ عَمِلَ صَالِحًا ثُمّ اهْتَدَى‏ (طه/82)

ترجمه آیه: و به یقین، من آمرزنده کسى هستم که توبه کند و ایمان بیاورد و کار شایسته نماید و سپس به راه راست گام نهد.

1.       " غفار" صیغه مبالغه است و نشان مى ‏دهد که خداوند انسان گنهکار را نه تنها یک بار که بارها مشمول آمرزش خود قرار مى‏ دهد. به چند شرط: اول اینکه روح انسان با توبه کردن و پشیمانی از گناه از آلودگی پاک شود. دوم اینکه  نور ایمان جایگزین تاریکی های گناه گردد و انسان کلام حق را بپذیر هرچند مخالف خواسته دلش باشد. سوم اینکه نشانه های ایمان واقعی که عمل صالح است در او دیده شود. و چهارم اینکه بر این مسیر درست ثابت قدم باشد.

2.     توبه و ایمان و عمل صالح و ثبات قدم در هر شخصی متناسب او می باشد. اگر گناه شخصی شرک و کفر باشد توبه اش زدودن شرک و بت پرستی از دل است و ایمانش توحید و قبول حق و عمل صالحش پذیرفتن و اجرای امر و نهی خداوند و ثبات قدمش آلوده نشدن به شرک و بت پرستی. و اگر گناه شخصی ترک نماز باشد توبه اش نیز متناسب آن خواهد بود.

3.     تمام مفاهیم این آیه آشنا می باشد و نیاز به توضیح ندارد مگر جمله « ثم اهتدی ». یکی از معانی این جمله ثبات قدم در مسیری است که انتخاب نموده است یعنی ایمان و عمل صالح. معنی دوم آن پیروی از امر ولایی پیامبر و اطاعت از اوست. امام باقر علیه السلام فرمود: منظور از جمله" ثُمَّ اهْتَدى‏" هدایت به ولایت ما اهل بیت است و بعد اضافه می فرمایند که: " به خدا سوگند اگر کسى تمام عمر خود را در میان رکن و مقام (نزدیک خانه کعبه) عبادت کند، و سپس از دنیا برود در حالى که ولایت ما را نپذیرفته باشد خداوند او را به صورت در آتش جهنم خواهد افکند".

4.     قوم بنی اسرائیل هم گرفتار فسق بودند و گناهان زیادی مرتکب می شدند و هم به بت پرستی آلوده شدند و گوساله پرست شدند و هم در ولایت پذیری و اطاعت از امر حضرت موسی و هارون نمی کردند. پس "ثم اهتدی" شامل ثبات قدم در ترک گناه و انجام اعمال صالح است و هم شامل توبه از شرک و بت پرستی و ایمان به خدای واحد و اطاعت از امر اوست و هم شامل اطاعت از امر ولایت موسی و جانشین او هارون می شود.

5.     اهمیت ولایت پذیری در مقایسه با سه معنی دیگر بسیار بیشتر است و لذا امام باقر (ع) ولایت پذیری را تاکید فرموده و نیز کاربرد آن در زمان خود که اطاعت از امر ائمه (ع) است را گوشزد نموده اند.  براى اینکه بدانیم ترک این اصل تا چه حد مرگبار است، کافى است آیات بعد را بررسى کنیم، که چگونه بنى اسرائیل به خاطر ترک ولایت و عدم پیروى از موسى و جانشینش هارون گرفتار گوساله‏پرستى و شرک و کفر شدند.