بسم الله الرحمن الرحیم
فَقُولَا لَهُ قَوْلًا لَّیِّنًا لَّعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یخَشىَ(طه/44)
ترجمه آیه: و با او سخنى نرم گویید، شاید که پند پذیرد یا بترسد.
1. کلمه" تذکر" به معناى قبول یادآورى و ایمان آوردن است و کلمه خشیت به معناى مقدمه آن قبول و ایمان است، وبه دلیل ترس از مجازات الهی عدم مخالفت با دعوت پیامبر است. پس معنی آیه این می شود که: شاید او ایمان بیاورد و یا نزدیک به ایمان آوردن شود و حد اقل بعضى از خواستههاى شما را اجابت کند. (ترجمه المیزان ج 14، ص 213)
2. در کتاب علل به سند خود از ابن ابى عمیر روایت کرده که گفت: به موسى بن جعفر (ع) عرض کردم: از معناى آیه" اذْهَبا إِلى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَیِّناً لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى" برایم بفرما، فرمود: اما جمله" فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَیِّناً" معنایش این است که او را به اسم صریح نخوانید، بلکه به کنیه بخوانید و بگویید" یا ابا مصعب" چون کنیه فرعون ابو مصعب و نامش ولید بن مصعب بود، و اما جمله" لَعَلَّهُ یَتَذَکَّرُ أَوْ یَخْشى" را براى این فرمود تا موسى به رفتن حریصتر شود، و گر نه خداى تعالى مىدانست که فرعون نه متذکر مىشود و نه مىترسد، مگر وقتى که عذاب را ببیند، هم چنان که خود خداى تعالى فرمود: "آن گاه که دچار غرق شد، گفت: ایمان آوردم که معبودى نیست جز همان خدایى که بنى اسرائیل به وى ایمان آوردند، حالا دیگر تسلیمم" و خداى تعالى هم ایمانش را قبول نکرد، و فرمود: حالا؟ بعد از آن عصیانها که قبل از این کردى و از مفسدین بودى؟
3. از این آیه فهمیده می شود که اولین مرحله نصیحت و یا امر به معروف و نهی از منکر، برخورد ملایم و توأم با مهر و عواطف انسانى است، و توسل به خشونت مربوط به مراحل بعد است. از نظر آقای قرائتی در تفسیر نور شروع تربیت و ارشاد باید از طریق گفتگوى صمیمانه باشد. حتّى با سرکشترین افراد نیز باید ابتدا با نرمى و لطافت سخن گفت. امیدها در نرمى است، و انتظارى از خشونت نمىرود.
4. هر چند اکثر مفسرین این آیه را به معنی مدارا و رفق با طغیانگران معنی کرده اند و گفته اند اولین قدم در برخورد حتی با طاغی ترین و یاغی ترین انسان ها برخورد صمیمی است ولی به نظر بنده این آیه آنگونه که مفسرین تعمیم داده اند قابل تعمیم نیست و با توجه به اینکه خداوند این نحوه برخورد را فقط در قبال فرعون خواسته و در باره قبطیان و آل فرعون چنین چیزی نگفته است نتیجه می گیریم که تغییر و اصلاح نظر ائمه کفر و افراد مؤثر بسیار مهم است زیرا ایمان آوردن او اسباب هدایت خیلی ها را فراهم می آورد.
5. یحیى بن معاذ بدرگاه خدا عرض مىکرد: این است مدارایى تو با کسى که ادعاى خدایى مىکند. چگونه است مدارایى تو با کسى که ادعاى بندگى مىکند؟
6. مذاکره حضرت موسی با فرعون، ابر قدرت طغیانگر زمان که ادعای خدایی می کرد همراه با رعایت ادب و احترام بوده است. رعایت ادب خواسته خداوند از حضرت موسی بود. رعایت ادب به معنی کوتاه آمدن از مواضع نیست و خوشرویی و صمیمیت می تواند همراه با صلابت در مواضع باشد. در صورت عدم تاثیر برخورد نرم، باید با استفاده از ابزارهای دیگر طغیانگران را مهار نمود.
اگر قبلا در بیان ثبت نام کرده اید لطفا ابتدا وارد شوید، در غیر این صورت می توانید ثبت نام کنید.