بسم الله الرحمن الرحیم


و إِذْ أَخَذَ رَبُّکَ مِنْ بَنی‏ آدَمَ مِنْ ظُهُورِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَ أَشْهَدَهُمْ عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ قالُوا بَلى‏ شَهِدْنا أَنْ تَقُولُوا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هذا غافِلینَ (أعراف / 172(

ترجمه آیه: و هنگامى را که پروردگارت از پشت فرزندان آدم، ذریّه آنان را برگرفت و ایشان را بر خودشان گواه ساخت که آیا پروردگار شما نیستم؟ گفتند: «چرا، گواهى دادیم» تا مبادا روز قیامت بگویید ما از این [امر] غافل بودیم.

  1. این آیه از دقیق‏ترین آیات قرآنى از حیث معنا و از زیباترین آیات از نظر نظم و اسلوب است. روایات معصومین و مفسرین همه این آیه را مربوط به عالم ذرّ  دانسته اند.  

  2. مخاطب این آیه همه انسان ها از زمان حضرت آدم (ع) تا روز قیامت و دگرگونی این عالم هستند؛ چون همه انسانها (بجز حضرت آدم و حضرت عیسی) از صلب پدران خود اخذ شده اند و لذا سوال و جواب خداوند در این آیه  از همه انسان ها و در همه اعصار و زمان ها برپا می باشد. 

  3. معنی گواه شدن انسان بر خود، نشان دادن حقیقت او است به خود او؛ اینکه انسان هر قدر هم دچار کبر و غرور باشد نمى‏تواند انکار کند که مالک وجود خود نبوده، و در تدبیر امور خود محتاج است، چون اگر مالک وجود خود بود خویشتن را از مرگ و سایر دردها و مصائب زندگى نگه مى‏داشت  و هرگز ناچار نمى‏شد که در برابر اسباب طبیعى و وسائلى که او به خیال خود حاکم بر آنها است خضوع کند، آنهم اسباب و وسائلى که خود آنها نیز مانند انسان به غیر خود محتاجند. احتیاج آدمى به خداوند جزو حقیقت و ذات انسان است و در این باره بین عالم و جاهل، صغیر و کبیر و شریف و پست فرقی نیست. پس معنی آیه چنین می شود که: خودت را ببین پس آیا من پروردگارت نیستم؟

  4. اینکه فرمود:" أَ لَسْتُ بِرَبِّکُمْ" بیان آن چیزى است که باید به آن شهادت داد، و جمله" بَلى‏ شَهِدْنا" اعتراف انسان‏ها با تمام وجودشان است به اینکه این مطلب را ما شاهد بودیم و چنین شهادتى از ما واقع شد.

  5. علت اگر بکلى از این کار صرف نظر مى‏کردیم و احدى را شاهد بر خودش نمى‏گرفتیم، و احدى به ربوبیت ما شهادت نمى‏داد، و به این معنا علم و اطلاعى بهم نمى‏رسانید همه در قیامت بر ما اقامه حجت مى‏کردند، و مى‏گفتند: ما در دنیا از ربوبیت پروردگار غافل بودیم، و بر غافل هم تکلیف و مؤاخذه‏اى نیست" أَنْ تَقُولُوا یَوْمَ الْقِیامَةِ إِنَّا کُنَّا عَنْ هذا غافِلِینَ".

  6. پیام اصلی این آیه این است که انسان محتاج به مربى است که تربیتش کند و این مربی تنها خداوند است.

  7. برای مواخذه، دادگاهی و محکوم نمودن دلیل می خواهد و حجت باید تام و کامل باشد خداوند نیز خود را از این قانون مستثنی نمی داند و چون موضوع مواخذه انسان است متن آیه بسیار دقیق، شفاف، منسجم و منظم می باشد تا هیچ بهانه ای به دست انسان ندهد.