هر که راه موعظه را بر روى خود ببندد، راه قهر الهى را به روى خویش باز کرده است

بسم الله الرحمن الرحیم

فلَمَّا نَسُوا ما ذُکِّرُوا بِهِ أَنْجَیْنَا الَّذینَ یَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَ أَخَذْنَا الَّذینَ ظَلَمُوا بِعَذابٍ بَئیسٍ بِما کانُوا یَفْسُقُونَ (أعراف / 165(

ترجمه آیه: پس هنگامى که آنچه را بدان تذکّر داده شده بودند، از یاد بردند، کسانى را که از [کار] بد باز مى‏داشتند نجات دادیم و کسانى را که ستم کردند، به سزاى آنکه نافرمانى مى‏کردند، به عذابى شدید گرفتار کردیم.

1.  این آیه مربوط به یک آبادی در ساحل دریا در زمان حضرت داود (ع) است. طبق شرع حضرت موسی(ع) شنبه روز عبادت اعلام شده بود که نباید در آن روز به کار دنیا می پرداختند. با امر خداوند برای سخت شدن امتحان مؤمنین ماهی ها روزهای شنبه به ساحل می آمدند و در روزهای دیگر به اعماق دریا کوچ می کردند که صید آنها سخت می شد. عده ای از اهالی آبادی حوضچه هایی در ساحل ایجاد نمودند تا ماهی ها شنبه در آن حوضچه ها جمع شوند و سپس راه را بر ماهی ها می بستند و روز یکشنه آنها را صید می کردند. مؤمنین آنها را از این کار نهی می کردند و عده ای هم سکوت اختیار کرده بودند. قرآن فقط نهی کنندگان را نجات یافته اعلام می کند.

2. این آیه یکی از آیات صریح در اهمیت و نقش نهی از منکر درجامعه است

3. نهی از منکر یکی از راهکارهای صیانت جامعه از فسق و فجور است که پشت مؤمنین را تقویت و پشت گنهکاران را تضعیف می کند. نهى از منکر، در همه ادیان آسمانی بوده است ولی قرآن جزو ویژگی های امت پیامبر اسلام (ص) شمرده است. علامه طباطبایی علت آن را ایثار و جان فشانی امت اسلامی در احیای امر به معروف و نهی از منکر می داند. طبق این آیه نهی از منکر اگر سبب هدایت دیگران نشود، سبب نجات خود نهی کنندگان مى‏شود.

4. فراموشى، اگر در اثر بى توجّهى و بى‏اعتنایى باشد و به معنی پشت گوش انداختن باشد کیفر دارد و اگر بی اعتنایی به دستورات خداوند باعث قانون شکنی شود عذاب الهی را به دنبال خواهد داشت.

5.  هر که راه موعظه و نصیحت و نهی از منکر را بر روى خود ببندد، راه قهر الهى را به روى خویش باز کرده است.

6.  بى‏تفاوتان همانند قانون شکنان، ظالمند و سکوت، هم ظلم و هم زمینه‏ى هلاکت است. سکوت در برابر فسق و فساد و عدم قطع رابطه با ستمگران، شرکت در فسق و ظلم و موجب اشتراک با ظالمین در عذاب مى‏باشد جلوگیرى نکردن از ستم ستمگران و موعظه نکردن ایشان در صورت امکان، و قطع نکردن رابطه با ایشان در صورت عدم امکان موعظه، شرکت در ظلم است، و عذابى که از طرف پروردگار در کمین ستمگران است در کمین شرکاى ایشان نیز هست.