بسم الله الرحمن الرحیم
وَلَقَدْ ذَرَأْنا لِجَهَنَّمَ کَثیراً مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لا یَفْقَهُونَ بِها وَ لَهُمْ أَعْیُنٌ لا یُبْصِرُونَ بِها وَ لَهُمْ آذانٌ لا یَسْمَعُونَ بِها أُولئِکَ کَالْأَنْعامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولئِکَ هُمُ الْغافِلُونَ (أعراف / 179)
ترجمه آیه: و در حقیقت، بسیارى از جنّیان و آدمیان را براى دوزخ آفریدهایم. [چرا که] دلهایى دارند که با آن [حقایق را] دریافت نمىکنند، و چشمانى دارند که با آنها نمىبینند، و گوشهایى دارند که با آنها نمىشنوند. آنان همانند چهارپایان بلکه گمراهترند. [آرى،] آنها همان غافلماندگانند.
1. "ذرء" به معناى آفریدن است و خداوند هدف خلقت بعضی از انسان ها و اجنه را رفتن به جهنم دانسته است در حالی که با استناد به بسیاری از آیات دیگر هدف خداى تعالى از خلقت انسان- مثلا- این است که رحمتش شامل آنان گشته و همه را به بهشت ببرد ولی انسان ها با اعمال خود کاری می کنند که خداوند با اینکه آنها را براى بهشت خلق کرده به دوزخ ببرد و این هدف دومی است در خلقت اهل خسران و شقاوت، هدف اولى هدفی است اصلى، و غایت دوم غایتى است تبعى و ضرورى.
2. اهل جهنم مقصود خلقت نیستند و خداوند هیج انسان و جنّی را برای داخل کردن به جهنم خلق نکرده است ولی بطور ثانوی و فرعی جهنمی ها هم هدف از خلقت شده اند. هیچ پدر و مادری فرزند را برای عاق کردن و یا لعن و نفرین کردن به دنیا نمی آورند ولی رفتارشان طوری می شود که بعدها پدر و مادر به کمتر از جهنم و عذاب برای آنها راضی نمی شودند.
3. عامل دخول جهنم بهره نگرفتن از امکانات هدایتی است که خداوند برای انسان ها خلق کرده است مثل عقل و چشم و گوش که برای استفاده از مواعظ انبیا و مؤمنین و عبرت های جهان داده شده است.
4. انسان غیر مؤمن و حیوان تنها در یک امر با هم مشترکند و آن هم عدم استفاده از امکانات کسب معرفت است ولی در کفر و عذاب شریک نخواهند بود.
5. بلای اصلی بشر غفلت است و عامل آن خود انسان است. ملاک انسانیت بهره مندی از نعمت فهم و دیدن و شنیدن است.
