إِنّ هذه تذکرةٌ فَمَن شاءَ إتَّخذ الی ربِّْه سبیلاً (مزّمل / 19)، قطعاً این آیات اندرزی است. پس هر که بخواهد به سوی پروردگار خود راهی در پیش گیرد.
1. تذکرة به معنی هر هشداری است که آدمی با دیدن یا شنیدن آن درس و یا عبرت میگیرد و میخواهد طبق آن عمل کند. تذکره به معنی موعظه است یعنی سخنی که موجب رقّت قلب شود و باعث دوری از شهوات و غضب گردد. یعنی هر آنچه که انسان را به خداوند نزدیک و از گناهان دور میسازد.
2. این سوره سومین سوره نازل شده بر پیامبر اکرم(ص) میباشد و لذا هنوز آیات زیادی برای هدایت بشر نازل نشده بود. ولی خداوند در این آیه میفرماید: برای پند گیرنده همین مقدار نصیحت کافی است و او را به مقصد میرساند. پس معلوم میشود که مهم کمیت و حجم نصیحت نیست. مهم اراده آن انسان است که میخواهد پند بگیرد. از مرحوم آیت الله بهجت وقتی نصیحتی یا دستورالعملی مطالبه میشد در اکثر موارد میفرمود: آنچه تا بحال یاد گرفتهاید به آنها عمل کنید. به دانستههای خود عمل کنید برایتان کافی است.
3. موعظه شنیدن و گوش دادن به نصیحت، علامت انسان متقی و خدا ترس و نشان زنده بودن قلب است. برخی موعظه را کلامی غیرعلمی پنداشته و وعظ را کاری غیرعلمی مینامند و از حضور در مجالس وعظ و نصیحت گریزان هستند. آنها خیال میکنند که مشکل انسان جهل است و اگر علم داشته باشد هدایت میشود اولا علم فقط انباشت الفاظ در ذهن نیست و بصیرت که در مقابل غفلت است (نه جهل) نیز نوعی علم است و ثانیا علمی که گرفتار موانع باشد نور نمی دهد و هدایت نمی تواند بکند. قرآن اکثر انسانها را غافل میشمارد و درمان غفلت نصیحت و وعظ است.
4. اگر روزی احساس کردید که از نصیحت شنیدن راحت نیستید و ملالی برایتان دست می دهد آیات قرآن را در خصوص قیامت بیشتر بخوانید. هیچ دارویی مثل یاد آخرت بیماری غفلت را درمان نمی کند.