بسم الله الرحمن الرحیم

حَتىَّ إِذَا أَتَوْاْ عَلىَ‏ وَادِ النَّمْلِ قَالَتْ نَمْلَةٌ یَأَیُّهَا النَّمْلُ ادْخُلُواْ مَساکِنَکُمْ لَا یَحطِمَنَّکُمْ سُلَیْمَانُ وَ جُنُودُهُ وَ هُمْ لَا یَشْعُرُونَ (نمل/18)

ترجمه آیه: تا آن گاه که به وادى مورچگان رسیدند. مورچه‏اى [به زبان خویش‏] گفت: «اى مورچگان، به خانه‏هایتان داخل شوید، مبادا سلیمان و سپاهیانش- ندیده و ندانسته- شما را پایمال کنند.»

1.       نمل در لغت به معناى حرکت زیاد با پاى کوچک است و نام مورچه می باشد. کلمه" حطم" به معناى شکستن است و در اینجا به معنی له شدن زیر پا می باشد. حضرت سلیمان و لشکرش به سمت سرزمین سبا می رفتند که در راه از منطقه ای عبور می کنند که محل سکونت مورچگان بوده و مورچه ها احساس خطر می کنند و همدیگر را از له شدن در زیر پای حضرت سلیمان و لشکرش برحذر می دارند.

2.     حیوانات شعور دارند و مفاسد و ضررها را مى‏شناسند و با یکدیگر پیام رسانی دارند و در درون خود از یک نظام خاصی برخوردارند. شعور در حد دفع ضرر و جلب منفعت در حیوانات غیر از عقل مصلحت اندیش و ادراک کننده بدیهیات و قادر به کشف ظاهر و باطن پدیده ها است. انسان از عقل و عاطفه و عشق برخوردار است و حیوانات از چنین عقلی محروم هستند. بهترین دلیل بر تفاوت عقل بشر و شعور حیوانات این است که مهندسی دقیق حیوانات که گاه انسان عاجز از آن دقت مهندسی می باشد میلیون ها سال است که تغییر نیافته است و مثلا بر ساختمان چند طبقه موریانه ها آسانسوری افزوده نشده است و آنها بر اساس غریزه ای که از ابتدای خلقت دارند کار را انجام می دهند ولی دنیای انسان هر روز در حال توسعه و دگرگونی است.

3.     در این آیه بطور ضمنی و غیر مستقیم مورچه ای ضعیف، حضرت سلیمان را که پیامبر خدا است موعظه می کند که عجب و کبر و خودبینى و نخوت، در خود و دولت و مشی حکومتی او نفوذ نکند و در همه حال متوجه ضعیفان و زیر دستان باشد و این حاصل نمی شود مگر با تواضع و فروتنی و هم زبان و همراه شدن با ضعیفان.

4.     مخاطب مورچه، حضرت سلیمان نیست و به ضعیفان مانند خود می گوید که مراقب خود باشند و بدانند که بزرگی و قدرت آثاری دارد و از آن جمله غفلت از ضعیفان است و حتی اگر پیامبر خدا هم باشد ممکن است از از ضعیفان اطراف خود غافل گردد و لذا باید ضعیفان و فقیران به جای دلبستن به قدرت ها به خدا توکل کرده بر پای خود بایستند و فقط مراقب ضرر و زیانی باشند که از سوی قدرتمندان (دانسته یا نادانسته) شاید متوجه آنها شود.