بسم الله الرحمن الرحیم

وَ جَحَدُواْ بِها وَ اسْتَیْقَنَتْهَا أَنفُسُهُمْ ظُلْمًا وَ عُلُوًّا  فَانظُرْ کَیْفَ کاَنَ عَقِبَةُ الْمُفْسِدِینَ (نمل/14)

ترجمه آیه: و با آنکه دلهایشان بدان یقین داشت، از روى ظلم و تکبّر آن را انکار کردند. پس ببین فرجام فسادگران چگونه بود.

1.       کلمه" جحد" به معناى انکار چیزى است که در دل ثبوتش مسلم شده و یا اثبات چیزیست که در قلب نفى آن به ثبوت رسیده است ، و کلمه استیقان و یقین هر دو به یک معناست. کلمه مفسد مفهوم جامعى دارد و شامل انحرافات در عقیده، گفتار و عمل مى‏شود ، هم شامل افساد در فرد و هم در نظام جامعه می شود.

2.     یکی از انواع کفر، کفر جحودی است که فرعون به آن مبتلا شد. در روایتی که کافی هم آن را نقل کرده است شخصی از امام صادق (ع) سؤال می کند که آیا کفر انواعی دارد؟ امام به 5 نوع کفر اشاره می فرمایند: کفر تقلیدی که به دلیل پیروی از آباء و اجداد و عادات بر سنت های قدیمی رخ می دهد. کفر ظنّی که به دلیل عدم پیروی از علم رخ می دهد. کفر نفاقی که در ظاهر بر مسلمان بودن اذعان می کند. کفر ارتدادی که ضروریات دین را انکار کند و از اسلام به کفر برگردد. و کفر جحودى که قلبا یقین پیدا کند ولى از روى عناد و تکبر و نخوت حق را انکار کند. و امام به همین آیه استناد کرده و می فرمایند کفر فرعون کفر جحودی بوده است. حقیقت ایمان" تسلیم در ظاهر و باطن" در برابر حق است، بنا بر این اگر انسان به چیزى یقین دارد اما در باطن یا ظاهر تسلیم در مقابل آن نیست ایمان ندارد، بلکه داراى کفر جحودى است

3.     قرآن انگیزه انکار فرعونیان را دو چیز مى‏شمرد: یکى" ظلم" و دیگرى" برترى جویى". ممکن است ظلم اشاره به غصب حقوق دیگران باشد .اگر ایمان می آوردند می بایست آنچه از حقوق دیگران غصب کرده بودند برمی گردادند لذا چون منافعشان به خطر می افتاد انکار حق کردند. ، و برترى جویى اشاره به تفوق‏ طلبى آنها نسبت به بنى اسرائیل دارد، یعنى آنها مى‏دیدند اگر در برابر آیات‏ و معجزات موسى سر تسلیم فرود آورند باید هم ردیف بردگان قرار گیرند، و هیچ یک از این دو براى آنها قابل تحمل نبود.

4.     در بخش پایانی آیه خداوند درس عبرتی  برای همه بیان می کنند که فساد و آلوده شدن به انواع گناه ها و ظلم ها باعث می شود که انسان حتی آشکارترین حق را نیز انکار کند. از این می شود فهمید علم تاریخ هرچند دارای مبادی، مبانی و شرایط و گزاره های خاص خود است ولی خداوند تاریخ را به هدف عبرت بیان می کند و اگر این علم چنین هدف مقدسی را مد نظر خود قرار دهد تعالی پیدا می کند.