بسم الله الرحمن الرحیم
وَالَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِآیَاتِ رَبِّهِمْ لَم یَخِرُّواْ عَلَیْهَا صُمًّا وَ عُمْیَانًا(فرقان/73)
ترجمه آیه: و(بندگان خداوند) کسانىاندکه چون به آیات پروردگارشان تذکر داده شوند،کروکور نمی پذیرند.
1. خرور به معناى سقوط بر زمین است وگویا درآیه شریفه کنایه است از تواضع و کرنش که نشان دهنده پذیرش و قبول بی چون و چرا است. معناى آیه شریفه این است که: بندگان رحمان چون متذکر آیات پروردگارشان مىشوند و حکمت و موعظهاى از قرآن مىشنوند، کورکورانه آنرا نمىپذیرند و بدون اینکه تفکر و تعقل کنند بیهوده و بی جهت، دل به آن نمىبازند، بلکه آنرا با بصیرت مىپذیرند و به حکمت آن ایمان آورده سپس از نصیحت آن پند می گیرند. در حدیثی از امام صادق (ع) مىخوانیم هنگامی که از تفسیر این آیه از محضرش سؤال کردند فرمود: مستبصرین لیسوا بشکاک یعنی منظور این است که آنها از روى آگاهی گام بر مىدارند نه از روى شک و تردید.
2. منظورآیه از کسانی که کورکورانه به آیات خداوند عمل می کنند و آن را می پذیرند حتما اشاره به عمل کفار نیست، چرا که آنها به آیات الهی اصلا اعتنایی ندارند، بلکه منظور یا گروه منافقان است که از اظهار ایمان دنبال منافعی می باشند و یا مسلمانان قشرى است که چشم و گوش بسته بر آیات خدا ایمان می آورند بی آنکه حقیقت آنرا درک کنند، به عمق آن برسند، و مقصود و منظور خدا را بدانند و به آن بیاندیشند و در عمل ازآن الهام گیرند.
3. راه خدا را با چشم و گوش بسته نمىتوان پیمود، قبل از هر چیز گوش شنوا و چشم بینا براى پیمودن این راه لازم است، چشمی باطن نگر و ژرف بین و گوشی حساس و نکتهشناس می خواهد. خداوند در هر لحظه ای بندگان خود را با چیزی آزمایش می کند و هر قدر ایمان انسان قوی تر و مقام معنویش بالاتر می رود امتحانات خدا سخت تر می شود. اگر درست بیاندیشیم زیان اینگروه که بدون تفکر ایمان آورده و چشم و گوش بسته به گمان خود دنبال آیات الهی مىروند کمتر از زیان دشمنانی که آگاهانه ضربه بر پایه آئین حق مىزنند نیست بلکه گاه به مراتب بیشتر است، اصولا درک آگاهانه از مذهب سرچشمه اصلی مقاومت و پایدارى و ایستادگی است، چرا که چشم و گوش بستگان را به آسانی مىتوان فریب داد، و با تحریف مذهب از مسیر اصلی منحرف ساخت، و آنها را به وادى کفر و بی ایمانی و ضلالت کشاند. پیامبر خدا می فرماید: یک عالم در مقابل وسوسه های شیطان از هزار عابد محکم تر است.
4. این عبارت مفهوم «خرور» را نفی نمىکند بلکه آنرا اثبات مىکند و فقط کرى و کورى را نفی مىکند، یعنی هر گاه که آیات خداوند براى آنها گفته مىشود به شوق شنیدن آن، متواضعانه در مقابلش به خاک مىافتند. بنابر این آنها با گوشهاى شنوا و چشمان بینا [آیات خدا را] مىشنوند و مىبینند یا به عبارت دیگر تعبّد و بصیرت با هم، از اوصاف عبادالرّحمن است بندگان رحمن، آگاهانه به سراغ دین مىروند و وقتی آگاهی یافتند با تمام وجود به آن ایمان می آورند نه مانند روشنفکران هستند که همیشه در حال اندیشه اند ولی در مقابل کلام حق هم سر تعظیم فرود نمی آورند و نه مثل مسلمان سطحی و متحجر هستند که بدون تعقل بپذیرند.
بیدمشک