در این جهان انسان بطور حقیقی تنها مالک تلاش خود است و سایر مالکیت ها اعتباری می باشد

وَ أنْ لَیْسَ لِلْإنْسانِ إلّا ما سَعَی (نجم / 39) 

ترجمه آیه: و اینکه جز حاصل تلاش خودش، برای انسان نیست.

 

1-    این یک اصل قطعی است که هیچ انسانی برای سعادت آخرت خود نباید به اعمال دیگران دل خوش کند و امیدوار باشد و هر کسی تنها نتیجه تلاش خود را بهره‌مند خواهد شد. و امید بستن به دیگران عین خرافات است. البته آیه نمی‌خواهد باقیات الصالحات را رد کند زیرا آن نیز حاصل تلاش خود انسان است که با فاصله زمانی به دستش می‌رسد.

2-    مفهوم این ایه علاوه بر قیامت، در دنیا نیز می‌آموزد که خوردن مالی که برای آن تلاشی نکرده‌ایم جایز نیست مگر از طریق ارث یا هبه و امثالهم آمده باشد که شارع مقدس خود آنها را اجازه داده است. یکی از دلایل حرام بودن مالی که از طریق شانس یا قمار به‌دست می‌آید همین آیه می‌باشد، خداوند مسیر کسب مال را تلاش می‌داند. اسلام دین تلاش، مجاهدت و مبارزه است و انسان مؤمن تا آخر عمر از تلاش و مجاهدت دست نمی‌کشد.

3-    مفاهیمی چون شفاعت، دعا و استغفار در حق مؤمنین با توجه به این آیه بهتر توضیح داده می‌شوند یعنی تمام این موارد، مزد زحمت خود مؤمن است و خداوند بطور تبعیض‌آمیز یک نفر را شایسته شفاعت نمی‌‌کند. خداوند کسانی را که در راه او مجاهدت می‌کنند و با هوای نفس و شیطان مبارزه می‌کنند یاری می کند. یکی از راه‌های نصرت و یاری خداوند اذن شفاعت و دعا و استغفار در حق چنین انسانهایی است.

4-    در اخلاق اسلامی برگرفته از سنت اهل بیت (ع) کمک خواستن از دیگران مکروه ولی کمک کردن به دیگران مستحب و حتی در مواردی واجب است.

5-    یکی از معانی دیگر این آیه این است که انسانبطور حقیقی تنها مالک تلاش خود است و بقیه مالکیت‌‌ها مثل مالکیت بر پول و ملک و امثالهم اعتباری است. بعد از مرگ نیز تنها چیزی که همراه انسان خواهد بود همین تلاش‌ها و مجاهدت‌ها خواهد بود.