نجات انسان در گرو اعمال صالح است

کُلُّ نَفسٍ‌بما کَسَبَتْ رَهینةٌ  (مدثّر / 38)، هر کس در گرو اعمال خویش است.

1.       خداوند همة انسانها را به اعمال نیک و عبادات امر نموده و از انجام کارهای زشت و کفر ورزیدن نهی نموده است. همة انسانها در گرو انجام صحیح اوامر و ترک نواهی الهی هستند. اگر وظیفه خود را درست انجام دهند آزاد می‌شوند و الّا گرفتار خواهند بود. پس در حقیقت انسان در گرو اعمال صالحی است که انجام می‌دهد.

2.       اوامر و نواهی الهی تنها عبادات را شامل نمی‌شود بلکه با توجه به آیات و روایات می‌توان گفت که اوامر و نواهی الهی همه شئون زندگی بشر را شامل می‌شود. عقاید، افکار، گفتار، رفتار و اعمالی که انسان انجام می‌دهد باید مطابق خواست خداوند باشد تا انسان در روز قیامت از عذاب الهی نجات یابد.

3.       از این آیه به غیر از تهدید، یک بشارت هم می‌توان استفاده نمود و آن اینکه انسان مسئول کارهای خودش می‌باشد و بخاطر اعمال دیگران در صورتی که در آن مشارکت نداشته باشد مؤاخذه نخواهد شد. اعمال همسر، فرزندان، زیردستان و دوستان و آشنایان برعهده خود آنهاست و وزر دیگران بر دوش هیچ انسانی نخواهد بود.

4.       قانون دیگری که از آیه می‌توان استنباط نمود این است که بهره هر کس در آخرت به اندازه سعی و کوشش اوست و آرزوها و آمال و خیال و وهم منشأ هیچ خیری برای انسان نخواهد بود.

5.       آخرین اصل مستفاد از این آیه می‌تواند این باشد که خداوند به هر کس در برابر اعمالش جزای کامل خواهد داد و کمتر از تلاش و سعی انسان، پاداش داده نخواهد شد.