نظارت خداوند که هماهنگ با اختیار انسان است پرورش دهنده است

بسمه تعالی

ألَم یَعْلَم بِأنَّ اللهَ یَری (علق / 14) ، آیا نمی‌داند که خدا می‌بیند.

1.       عامل گناه در این عالم در اکثر موارد غفلت است و مهمترین راهکار از بین بردن غفلت احساس و درک حضور خداوند است. یعنی بدانیم خدای تبارک و تعالی در همه جا حاضر است در محل کار، تحصیل، استراحت، در حال خیال‌پردازی یا تفکر، مطالعه و یا هر حال دیگر . هیچ لحظه و هیچ جایی خداوند غائب نیست.

2.       شناخت و معرفت انسان به هر میزانی که نسبت به خداوند و صفات او بیشتر باشد یعنی عالم بودن، قادر بودن، سمیع و بصیر بودن و سایر صفات خداوند را خوب بشناسد آنگاه فهم درستی از حضور خداوند خواهد داشت و در نتیجه کاری برخلاف رضای خداوند انجام نمی‌دهد (لزوم معرفت به اسماء و صفات الهی).

3.       علاوه بر علم نسبت به صفات الهی، انسان باید قلباً بیابد که عالم محضر خداوند است و این نیاز به مجاهده دارد. نیاز دارد به نشست و برخاست کردن، رفاقت و همراهی کردن با انسانهایی که عالم را محضر خداوند می‌دانند آنهایی که با تمام وجود می دانند که: و هو معکم أیْنَ ما کنتم (حدید / 4) او با شماست هر کجا که باشید ( یقظه و بیداری اولین گام حرکت به سمت خداوند).

4.       ولی بعضی وقت‌ها برای درک حضور موانعی وجود دارد و انسان را از خداوند غافل می‌سازد. قرآن به همه آنچه که باعث می‌شود انسان از خداوند غافل شود لهو و لعب می‌گوید. مثلاً گاه پول و دارایی انسان را از خداوند غافل می‌سازد گاه عشق به باغ و خانه و گاه فرزند و همسر و یا شهوت جنسی و یا خورد و خوراک انسان را از خداوند غافل می‌کند. مجالس شادی و غم که در آن یاد خدا نباشد نیز باعث غفلت است امروز موسیقی، فیلم و هنرهای مبتذل یک عامل اصلی در غفلت اکثر انسانها از خداوند شده است. محاسبه و دقت در موانع و تلاش در جهت رفع آنها که مجاهده با نفس گفته می‌شود برای انسانی که می‌خواهد محضر خداوند را درک کند ضروری و لازم است( رفع موانع) .

5.       انسان باید اول رفع موانع نماید بعد بیداری از خواب غفلت است و در مرحله بعد تلاش برای درک حضور خداوند عالم قادر سمیع بصیر... در جایجای زندگی.

6.       نظارت خداوند را  که نظارتی کارآمد، جامع و کامل و هماهنگ با اختیار انسان است  تقویت کنیم و اگر قصد تربیت انسان داریم با توسعه نظارت خود که در اکثر موارد  ناکارآمد، ناقص و با اختیار انسان متناقض است نظارت الهی را تحت الشعاع قرار ندهیم. غرب در نظارت از ما بسیار موفقتر است ولی در تربیت انسان موفق نبوده است چون نظارتش الهی و هماهنگ با اختیار انسان نیست.

  7. از این آیه تابلویی خوش خط و زیبا بسازیم و نصب العین قرار دهیم و هر از چند گاهی در محل کار و زندگی مفهوم آیه را به هم متذکر شویم.