برگشت به سوی خداوند سرنوشت همه است

إنَّ الی رَبِّک الرُّجعی (علق / 8)، به درستی که برگشت همه به سوی پروردگار توست.

1.       فرآیند زندگی بشر در هشت آیه اول سوره علق به این صورت ترسیم شده است که: خداوند انسان را خلق کرده است و خداوند جسم انسان را پرورش و رشد داده است، خداوند مراحل رشد استعدادهای درونی انسان (علم و ایمان) را محقق نموده است و مرجع و محل برگشت انسان پس از مرگ نیز خداوند است.

2.       آیه هر چند حالتی توصیفی و بیان یک واقعیت را دارد ولی اولاً‌حمایت و دلگرمی برای شخص پیامبر اکرم (ص) و مؤمنان می‌باشدو ثانیاً‌تهدیدی برای مخالفان و دشمنان دین خدا می‌باشد. زیرا معنی آیه این چنین می‌شود که ای انسان اگر اظهار فقر و نیاز به درگاه خداوند بنمایی و بر پیامبرش در جهت هدایت خودت ایمان بیاوری و اطاعت امر او کنی یا اظهار بی‌نیازی کنی و بر دین خدا طغیان کنی و هر گناهی را مرتکب شوی نهایتاً‌به سوی خدا خواهی آمد و نتیجه اعمال و رفتار و افکار خود را خواهی دید.

3.      از آیه فهمیده می شود که به عدد انسانها راه برای رسیدن به خداوند وجود دارد ولی رسیدنی سعادت است که همراه با رضایت پروردگار باشد. ارجعی الی ربک راضیتا مرضیه 

4.     از این آیه می توان استنباط نمود که اگر ما بدانیم که مرگ و بعد از مرگ ما چه خواهد شد چگونه زندگی کردن را یاد خواهیم گرفت. اگر بدانیم که برگشت گاه ما خداوند است و خداوند ناقد بصیری است که ذره خیر و شر را می بیند آنگاه ما با رعایت احتیاط زندگی می کنیم نه با تسامح و تساهل. و اگر ما یقین کنیم (در این امر یقین محال است) که برگشت گاه ما خداوند رحمن است که بی حساب همه را خواهد بخشید آنگاه تکلیفی انجام نمی دهیم و امیدوار به سعادت آخرت خواهیم بود.